Hamlet czytał „słowa, słowa, słowa…” I to mu wystarczyło, bo nie studiował na politechnice. Dla nas niezbędne są też liczby. Co powinniśmy wiedzieć, żeby prawidłowo je zapisywać
i odczytywać? Nie chcemy przecież, żeby ktoś nas źle odczytał.
Mógł już Czytelnik w tej rubryce o zapisie jednostek („Żak”, grudzień 2008). Uzupełnijmy więc naszą wiedzę o to, co przed jednostką zwykle się pojawia.
Tytułem wstępu: liczby zapisujemy, wykorzystując: cyfry (od 0 do 9), przecinek, czasem spację, a jeszcze rzadziej — nawias. I nic więcej! Polska interpunkcja nie przewiduje w żadnym wypadku do zapisu liczb użycia kropki. Do oddzielania części całkowitej od ułamkowej winniśmy w polskim tekście stosować wyłącznie przecinek. Dodatkowo — szczególnie przy drukowanych zestawieniach — możemy posłużyć się spacją do oddzielania trzycyfrowych grup, np. 12 345 678,901 23. (Zwróćmy uwagę, że jeśli taką liczbę wpleciemy w zwarty tekst, najlepiej użyć spacji nierozdzielającej). Nawias tradycyjnie zastosujemy do zapisywania okresu rozwinięcia dziesiętnego, np. 0,(31), albo do zapisu niepewności pomiaru — o tym w dalszej części.
Istotniejsze mogą być dla nas informacje, jak zapisywać wynik pomiaru albo końcowy wynik obliczeń. Powinniśmy wzorować się na publikacji „Guide to the Expression of Uncertainty in Measurement”, wydanej w Polsce przez Główny Urząd Miar pod tytułem „Wyrażanie niepewności pomiaru. Przewodnik”, a dostępnej po angielsku pod adresem http://www.iso.org/sites/JCGM/GUM-JCGM100.htm. Z zawartych tam informacji dotyczących podawania wyniku pomiaru i jego niepewności (kwestie definicyjne i samej metody obliczania niepewności tutaj ze względów zrozumiałych pomijam) wynika, że równoważne są zapisy:
d = 1,343 m, uc(d) = 0,015 m(Pamiętajmy o odstępach między liczbami, symbolami i pozostałymi znakami). Spotkać się możemy również z zapisem następującym: d = 1,343(15) m, stosowanym np. przez amerykański NIST przy podawaniu stałych fizycznych. Wszystkie te możliwości mają jedną wspólną cechę: niepewność jest zapisana z użyciem dwóch cyfr znaczących, a rząd wielkości ostatniej cyfry wyniku jest zgodny z rzędem ostatniej cyfry niepewności. To są dwie podstawowe zasady podawania wyniku i ich musimy się zawsze trzymać.
d = (1,343 ± 0,015) m
d = 1,343 m ± 15 mm
Na zakończenie przypomnijmy jeszcze, że w tekstach angielskich oddzielamy część całkowitą od mantysy kropką. Poza tym pamiętać musimy o tym, żeby oznaczenie jednostki było napisane antykwą (bez kursywy), a oznaczenia wielkości — kursywą.
Dziś sesyjno-przedwakacyjnie — krócej. Czekam na pomysły na przyszłoroczne teksty, życzę powodzenia na egzaminach i udanych wakacji!
PS Uważnego Czytelnika może zmylić, że użyłem jednocześnie cudzysłowu i kursywy przy zapisie angielskiego tytułu „Przewodnika…” Właśnie — angielskiego. Tytuły książek piszemy albo kursywą, albo w cudzysłowie (byle konsekwentnie w całym tekście!). Ale powyżej wystąpiła dodatkowo sytuacja taka, że tytuł jest w języku obcym — stąd dodatkowe wyróżnienie.
Felieton ukazał się w Miesięczniku Studentów Politechniki Wrocławskiej „Żak” w czerwcu 2009 r. – nr 8 (82).